Mag een behandeling ook starten zonder instemming van ouders?

Ja. Als een kind in een acute, levensbedreigende situatie verkeert, dan móet een arts direct handelen om (verdere) nadelige gevolgen te voorkomen. Hij heeft hiervoor geen toestemming nodig van het kind zelf of van zijn ouders. Op een later, rustiger moment moet de arts de ouders en zo mogelijk het kind zelf alsnog informeren waarom deze behandeling is ingezet. Soms gaat het daarbij over een ‘pakket’ aan behandelingen, zoals bijvoorbeeld gebeurt op een Intensive Care. De situatie ligt anders als er eerdere afspraken zijn gemaakt over het verdere behandelbeleid van een kind. Het zal dan altijd gaan om kinderen met onderliggende, chronische aandoeningen. Zo kunnen een arts en ouders na intensief overleg gezamenlijk tot de conclusie zijn gekomen dat het niet meer in het belang is van een kind om hem te reanimeren of opnieuw aan de beademing te leggen op de Intensive Care.

Is er sprake van dergelijke behandelafspraken (of behandelbeperkingen zoals ze ook wel genoemd worden), dan hoeft de arts dus niet direct te handelen, ook niet bij een acuut probleem. Deze afspraken ‘overrulen’ als het ware zijn plicht om direct in te grijpen. Die afspraken moeten dan wel zijn vastgelegd in het Electronisch Patiëntendossier (EPD). Dit is een computerprogramma waarin alle medische gegevens van een patiënt staan.

Heel soms komt het voor dat ouders geen toestemming geven voor een bepaalde behandeling, bijvoorbeeld vanuit hun geloofsovertuiging. Als een dergelijke weigering het leven van een kind in gevaar brengt, dan kan de behandelend arts besluiten om de rechter in te schakelen om zo uit deze impasse te komen. Vindt de rechter dat de behandeling inderdaad van levensbelang is, dan zal hij besluiten om de ouders tijdelijk uit de ouderlijke macht te zetten. Dit omdat de ouders het belang van hun kind ernstig schaden. Na deze uitspraak is de toestemming van ouders niet langer vereist en kan de noodzakelijke behandeling worden gestart.

De WGBO stelt dat de behandelend arts ook op eigen gezag mag besluiten om de wens van de ouders niet te volgen en te starten met de noodzakelijke behandeling. In de praktijk gebeurt dit vooral als de weigering van ouders acuut levensgevaar met zich meebrengt voor hun kind. Een gang naar de rechter zou dan teveel tijd vragen.