Schouders
Kind & Ziekenhuis
  • MENU
Anders dan 'normaal'
Passend onderwijs
Werk en dagbesteding

Over de burn-on tool

Wat is een burn-on?

Als ouder van een kind met extra zorg sta je voor een flinke uitdaging. Niet alleen ben je ouder en moet je daarin je weg vinden. Ook wordt er opeens van alles van je gevraagd wat je totaal niet aan zag komen. Bijvoorbeeld doktersafspraken, vreemde zorgverleners thuis over de vloer, oefeningen die je met je kind moet doen omdat het niet vanzelf gaat, pgb regelen, taxivervoer naar school toe...

Het is niet altijd makkelijk om daarnaast nog echt aan jezelf en je eigen behoeften toe te komen.

Dat kan lang goed gaan, maar er zijn veel ouders die op een gegeven moment in de overlevingsstand zijn en blijven. Dat noemen we ook wel een burn-on: van binnen totaal uitgeput, maar je blijft wel functioneren. Omdat het móet, voor je kind. Van buitenaf lijkt er niks aan de hand, maar van binnen werk je op je allerlaatste reserves en opladen daar kom je al helemaal niet meer aan toe. Een burn-on kan jaren doorgaan.

Soms gebeurt het dat je als ouder niet burn-on bent maar burn-out, dat alles echt te veel wordt en je echt niet meer kan. En dat je ook naar de buitenwereld de schijn niet meer op kan houden.

Het is belangrijk voor ouders dat zorgprofessionals en anderen in hun omgeving alert zijn op signalen van een burn-on of burn-out. Niet alleen voor de ouder zelf, maar juist ook voor het kind en het gezin omdat het heel veel impact kan hebben. Maar wat zijn een burn-on en burn-out dan precies? En waar bestaat dat uit?

De theorie:

Waar komen de termen burn-out en burn-on vandaan?

De term burn-out is vooral bekend voor werknemers die langdurig ziek thuis komen te zitten. Het eerste onderzoek naar burn-out richtte zich op verpleegkundigen en hoe en waarom zij uitvielen van hun werk. Vanuit daar is het concept verder ontwikkeld naar andere werkvelden en wordt het tegenwoordig ook meer en meer erkend als het om ouderschap gaat, en dus ook ouderschap van een of meerdere kinderen die extra zorg nodig hebben.

In het kort gezegd is burn-out een gevolg van chronische stress en overbelasting en een tekort aan bronnen om om te kunnen gaan met deze stress waardoor er een moment ontstaat waarop je niet meer terug kan, je móet dingen laten vallen in je leven.

Een burn-on is eigenlijk diezelfde stresstoestand, maar dan verborgen voor de buitenwereld. Van buitenaf gezien blijf je functioneren, de dagelijkse dingen kunnen doen, terwijl je van binnen opgebrand bent.

De 3 betekenissen vanuit ouders:

In het onderzoek Ouders in Evenwicht is een grote groep ouders geïnterviewd over wat zij verstaan onder een burn-out. Ouders geven zelf de volgende drie betekenissen aan burn-out:

  1. Het is een heen en weer gaande beweging tussen stressklachten en uitputting tot aan burn-out

  2. Het is in overlevingsstand zijn

  3. Het is langdurig en terugkerend

1. een heen en weer gaande beweging

De eerste betekenis, van stressklachten naar uitputting gaat over het proces van burn-out raken. Dat dat eigenlijk altijd begint met stressklachten, bijvoorbeeld slechter slapen, lichamelijke ongemakken, minder goed functioneren op werk en thuis, concentratieproblemen of bijvoorbeeld ook een kort lontje hebben. Dat stapelt zich tijdens het proces op en verergert tot het moment van omvallen en/of uitputting. Op dat moment is alles écht teveel voor een ouder en alles teveel is om mee om te kunnen gaan. Het proces gaat niet in één richting, een ouder kan over de tijd meer en minder stressklachten hebben en meerdere keren in of in de buurt van een burn-out komen.

2. overlevingsstand

De tweede betekenis is dat burn-out ook een soort van overlevingsstand is. In deze stand weten ze toch de meest urgente dingen in hun leven te doen en daarmee voor het oog door te kunnen gaan, maar vanbinnen branden ze op en zijn ze zichzelf niet meer. Doordat ze ogenschijnlijk alles goed onder controle hebben kan het lijken voor de buitenwereld, maar ook voor de ouder zelf, alsof alles nog goed gaat. Ook kan het gebeuren dat de ouder het zelf niet doorheeft maar de buitenwereld wel het een en ander merkt.

De overlevingsstand wordt omschreven als een beweging tussen vechten en vluchten . Een ouder kan in de vechtstand continu alert zijn, dag en nacht, en doen alsof alles onder controle is terwijl ze eigenlijk over hun eigen grenzen gaan.

Het vluchten zit hem erin dat een ouder mentaal of fysiek afstand neemt van de situatie. Bijvoorbeeld van het kind door wel praktische zaken te regelen voor het kind maar emotioneel niet meer investeren. Of fysiek door weg te vluchten in een (betaalde) baan. Ouders kunnen ook afstand nemen van zichzelf, ze voelen zichzelf niet meer en voelen zich afgesloten van de wereld.
Sommige ouders hebben ook gedachten over het beëindigen van de situatie door bijvoorbeeld op te geven, suïcidale gedachten of destructieve gedachten ten aanzien van het kind.

3. langdurig en terugkerend

3.      Als derde en laatste betekenis noemen ouders een burn-out vaak langdurig en terugkerend. Als je eenmaal een burn-out hebt dan kan het lang duren voor je er weer uit bent en je echt beter voelt en het gebeurt regelmatig dat het vaker terugkomt. Sommige ouders komen naar hun idee zelfs nooit meer echt eruit, en wisselen goede dagen af met slechte dagen.

Gelukkig kan er tegenover overbelasting en burn-out ook veerkracht bestaan. Veerkracht is het vermogen om om te kunnen gaan met stress en tegenslag en er weer van te kunnen herstellen.

Kansen voor ouders én hun omgeving

Voor ouders is hun omgeving cruciaal. Denk daarbij aan zorgprofessionals en naasten, maar zeker ook aan de overheid en het bredere maatschappelijke systeem waarin ouders zich bevinden. De omgeving heeft veel invloed op het leven van ouders en hun kind(eren) met extra zorg. Dat kan ten positieve zijn, als ouders zich begrepen en gesteund voelen, maar het kan ook een flinke wissel trekken op ouders als dingen moeizaam lopen of niet passen bij hun kind en gezin. In deze tool lees je daarom wat de ouder kan doen én wat de omgeving kan doen. Want alleen samen kun je invloed uitoefenen op de verschillende aspecten die een rol spelen bij het ontstaan en in stand blijven van een burn-on en burn-out.

voor ouders

Zo gebruik je deze tool

bekijk deze site eens rustig. Welke factoren spelen in jouw leven een rol? In positieve of in negatieve zin? Aan welke knoppen kan jij draaien? Of voor welke knoppen kan je anderen vragen daaraan te draaien?

Voor naasten en professionals

Zo gebruik je deze tool

Wat kan jij voor een ouder betekenen? Bekijk de site eens rustig en alle factoren die voor ouders een rol kunnen spelen. Wat kan jij doen om een ouder te helpen? Rustig luisteren sowieso, maar zijn er daarnaast dingen die jij kan doen? Die je met een ouder kan bespreken?