Survival of the fittest
Wie bepaalt wie overleeft?
Stel je voor: Het is 2075. Je staat midden in een wereld die onherkenbaar is veranderd. De natuur heeft haar eigen wetten laten gelden. De sterksten hebben overleefd, zeggen ze. Maar wie waren dat dan? Terwijl ik in een trainingsruimte zat en we deze toekomst samen probeerden te verkennen, werd deze vraag ineens pijnlijk concreet. Wat als ‘de natuur’ zou beslissen wie mag blijven en wie niet?
De discussie nam een onverwachte wending. Want wat betekent ‘zwak’ eigenlijk? Gaat het over de mensen met een beperking, de doelgroep waar ik met veel liefde mee werk? Gaat het over Sylvie, die met haar beperking misschien niet in het klassieke beeld van ‘de sterkste’ past? Terwijl de woorden in de ruimte vlogen, voelde ik een knoop in mijn maag. Want als we echt gaan bepalen wie er in de toekomst ‘mag’ bestaan, op basis waarvan doen we dat dan?
De illusie van overlevingskracht
Vroeger was overleven simpel: Eten of gegeten worden. De sterkste jagers, de snelste renners, degenen die zich fysiek konden weren, hadden de grootste kans om te blijven bestaan. Maar nu? Nu leven we in een wereld waarin overleven méér betekent dan fysieke kracht. Want wat blijft er over als alleen de ‘sterksten’ – degenen die domineren, die macht nastreven, die zonder aarzeling over anderen heen walsen – de toekomst bepalen?
Als we puur kijken naar fysieke en mentale ‘geschiktheid’, zouden sommige mensen automatisch als de ‘sterksten’ worden bestempeld. Maar is dat wel zo? Is iemand als Donald Trump, met zijn oranje spraytan en een kapsel dat eruitziet als een gestrande zeemeeuw, écht een voorbeeld van ‘de sterksten?” een voorbeeld van ‘geschikt zijn om te overleven’? Of draagt hij met zijn denkbeelden en invloed juist bij aan de verwoesting van de wereld, terwijl anderen -mensen met een beperking- vaak juist op hun eigen manier zoveel waarde toevoegen?
Sylvie brengt zoveel liefde, puurheid en echtheid in deze wereld. Zij hoeft niet te presteren, niet te domineren of anderen te overstemmen om impact te maken. Zij IS. En dat alleen al maakt de wereld mooier en menselijker. Maar als je een samenleving hebt die waarde koppelt aan economische productiviteit of fysieke kracht, dan zou zij niet ‘passen’ in het toekomstbeeld van overleven. Hoe krom is dat?
Wie draagt werkelijk bij?
Als we kijken naar de impact op de natuur, is het niet de groep mensen met een beperking die grootschalige bossen kapt, oceanen vervuilt of roofbouw pleegt op de aarde. Het zijn niet zij die megafabrieken runnen, milieuvervuiling veroorzaken of winst boven welzijn plaatsen. Integendeel: de mensen die vaak als ‘kwetsbaar’ worden gezien, leven vaak juist met minder impact op de wereld dan de ‘sterken’ die economische en politieke macht hebben.
Als de natuur zou bepalen wie mag blijven, zou het dan niet logischer zijn als juist die machtige, destructieve mensen zouden verdwijnen? Waarom zou een kind als Sylvie, met haar stralende lach en pure aanwezigheid, minder recht hebben om te bestaan dan iemand die alleen maar neemt en vernietigt.
Een toekomst die we zelf bepalen
De toekomst is geen vaststaand gegeven; het is een keuze. ‘Survival of the fittest’ is achterhaald als we inzien dat ‘fit zijn’ niet draait om fysieke kracht of economische status, maar om de waarde die we toevoegen aan de wereld. Werkelijke kracht zit in empathie, in verbondenheid, in het vermogen om te zorgen – voor elkaar én voor de planeet.
Als we echt nadenken over de toekomst, laten we dan niet alleen kijken naar wie ‘sterk’ is in de traditionele zin, maar naar wie werkelijk waarde toevoegt. En misschien betekent dat wel dat we een hele andere definitie van ‘overleven’ nodig hebben.
En juist daarom hebben we kinderen zoals Sylvie nodig. Zij spiegelen ons wie we werkelijk zijn. Sylvie laat mij elke dag zien dat waarde niet zit in prestaties, diploma’s of status, maar in puurheid, in echtheid, in de kracht van gewoon zijn. Ze leert me om met andere ogen te kijken, om stil te staan bij wat er écht toe doet. Ze dwingt ons – haar omgeving, de samenleving – om voorbij de oppervlakkige maatstaven van succes te kijken en herinnert ons eraan wat het betekent om mens te zijn.
Misschien zijn kinderen zoals Sylvie niet de zwaksten, maar juist degenen die ons laten zien hoe we de wereld écht beter kunnen maken.