Vastleggen

• Het zorgplan

• Wettelijke vertegenwoordiging

• Erven en schenken

Bij ieder onderwerp vind je ook een lijst van handige tools.

Instellingen gebruiken een zorgplan of ondersteuningsplan waarin allerlei informatie is vastgelegd over de zorg en ondersteuning die nodig is, hoe die eruit ziet, wie erbij betrokken is, en wat specifiek is voor de persoon die de zorg ontvangt. Ook de dagbesteding staat er vaak in. Het bijhouden van een zorgplan is verplicht voor zorginstellingen het is ook verplicht om digitale toegang te bieden tot het dossier. In een aantal systemen zijn het niet alleen de zorgverleners die informatie vastleggen, maar kunnen ook naasten zaken noteren en soms ook het familielid met een beperking. Sommige naasten vinden dit al deels een antwoord op de vraag ‘Wat als ik het niet meer kan?’. Zij ervaren dat er voor hun familielid wordt gezorgd als ze het niet meer kunnen en vinden het fijn dat het ook is vastgelegd. Zij zien het zorgplan als een dynamisch document waarin onder meer staat wat hun familielid fijn en niet fijn vindt. Het zorgplan wordt jaarlijks verplicht doorgenomen, besproken en geactualiseerd.

‘Vroeger was het ondersteuningsplan of zorgplan wel veertig kantjes. Dat is nu teruggebracht tot een document waarin voor een aantal domeinen steeds een inschatting wordt gemaakt. De persoonlijk begeleider van de instelling, de persoonlijk begeleider op de dagbesteding en ik vullen dit plan met z’n drieën in. Als er iets is, zetten we dat onmiddellijk in dit digitale document. Maar dat gaat echt puur over zijn leven binnen de instelling. Er staat wel in dat de financiën worden behartigd door zijn broer, en dat soort dingen. En dat wordt elk jaar geëvalueerd.’ (vader, 64 jaar)

Anderen in de omgeving van de naaste die in de toekomst de zorg zullen overnemen, kunnen al in een vroeg stadium worden betrokken bij het opstellen van het zorg- of ondersteuningsplan.

Zelf aan de slag

Maar wanneer iemand thuis woont of geen zorg ontvangt vanuit een instelling, is er geen zorgplan. Of wellicht vind je het zorgplan niet voldoende of niet geschikt als document om in vast te leggen wat er moet gebeuren als je het niet meer kunt. De vraag is hoe je dat dan wel kunt vastleggen. Gelukkig zijn hier een aantal tools voor.

Plan B is speciaal gemaakt voor ouders van kinderen met een verstandelijke beperking. Ze kunnen nadenken over de vraag ‘Wat als ik het niet meer kan’ en het vastleggen in een eigen dynamisch document. Hierbij kunnen ze ook worden geholpen. Plan B gaat veel verder dan alleen het vastleggen van de zorg en ondersteuning en onderscheidt twaalf leefdomeinen, zoals levensbeschouwing, netwerk, hobby en vrije tijd. Je kunt zelf kiezen waarmee je aan de slag wilt en je kunt daarvoor ook de tijd nemen. Zelfs een klein begin ermee maken kan vertrouwen geven en rust.

GoedLevenPlan Als jouw naaste een Wlz indicatie heeft kun je samen met de cliëntondersteuner het 'GoedLevenPlan' invullen. Het helpt vast te leggen wat jullie dromen zijn en grote levensvragen te beantwoorden. Dat zijn zaken rondom het testament maar ook kleine details. Vanaf januari 2024 is de ondersteuning van de Wlz cliëntondersteuner (indien opgeleid door CliëntondersteuningPlus om deze tool te gebruiken) kosteloos.

Veel mensen met een verstandelijke beperking die ouder zijn dan 18 jaar, zijn in de ogen van de wet handelingsbekwaam. Als ouder ben je vanaf het 18e levensjaar dan niet langer automatisch de wettelijk vertegenwoordiger. Dit kan ongewild tot ongewenste situaties leiden. Daarom is het vaak verstandig om ervoor te zorgen dat er een wettelijk vertegenwoordiger is. Dit kan worden geregeld vanaf drie maanden voordat je familielid met een beperking 18 jaar wordt.

‘Als je kind 18 wordt en hij of zij heeft nog een leven voor zich, dan moet je er ook over gaan nadenken. Want dan veranderen er allerlei dingen. Dan wordt het kind volwassen. Hoe ga je dat doen? Wat komt er allemaal op je af? Blijft een kind thuis wonen? Gaat het uit huis wonen?’
(vader, 74 jaar)

Als je familielid wilsonbekwaam is en ouder is dan 18 jaar, dan moet de wettelijke vertegenwoordiging officieel worden vastgelegd. Dit kan door aan de kantonrechter te vragen een mentor, bewindvoerder of curator te benoemen. Het is van belang om van tevoren goed uit te zoeken welke vertegenwoordiging nodig of wenselijk is, waarover een vertegenwoordiger wel of niet mag beslissen, en welke familieleden of vrienden vertegenwoordiger kunnen worden.

Als je familielid wilsbekwaam is, kan hij of zij de vertegenwoordiging zelf regelen met een volmacht of levenstestament. Iedere meerderjarige persoon kan aan een ander de bevoegdheid geven om in zijn naam op te treden en rechtshandelingen te verrichten.
Lees meer op deze website

Verschillende vormen van wettelijke vertegenwoordiging

Een mentor neemt samen met of voor iemand die dat niet (helemaal) zelf kan, beslissingen op het gebied van verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding. Hierbij gaat het om de niet-financiële zaken. De mentor is vaak een naaste, maar kan ook een professional zijn. Deze professionele (of: onafhankelijke) mentor is geen familie, werkt niet voor de stichting waar iemand woont/werkt én heeft geen andere belangen dan het belang van de persoon met een beperking. Professionele mentoren moeten voldoen aan bepaalde kwaliteitseisen en worden daarop jaarlijks gecontroleerd door de rechter.
Lees meer

De bewindvoerder behartigt de belangen van je naaste op het gebied van financiën en bezittingen en houdt de boekhouding
bij. Hierbij kun je denken aan het beheer van rekeningen, het doen van belastingaangifte, maar ook aan het aanvragen van een persoonsgebonden budget. Een bewindvoerder kan een naaste zijn of een professionele vertegenwoordiger. Bewindvoerders moeten jaarlijks verantwoording afleggen aan de kantonrechter.
Lees meer

Een curator is de zwaarste vorm van belangenbehartiging. Een curator behartigt de belangen van je familielid op het gebied van financiën en bezittingen én op het gebied van verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding. Een curator wordt alleen maar toegewezen als mentorschap en/of bewindvoering onvoldoende zijn om je familielid met een beperking te beschermen en vertegenwoordigen. Je kunt als naaste ook zelf optreden als curator. Ook een curator moet jaarlijks verantwoording afleggen aan de kantonrechter.
Lees meer

Hoe kun je een en ander regelen?
Je kunt zelf actief zoeken naar een geschikte mentor, bewindvoerder of curator en de kantonrechter vragen deze te benoemen. Dit kan vanaf drie maanden voor de 18e verjaardag van de persoon met een beperking. De mentor of de bewindvoerder hoeven niet dezelfde persoon te zijn, dus je kunt de taken verdelen. Het is ook mogelijk om twee mentoren, bewindvoerders of curatoren aan te stellen. Zo kunnen twee naasten de zorgen en taken verdelen, of gezamenlijk optrekken om zo langzaam taken over te dragen. Vaak nemen broers en zussen bijvoorbeeld het mentorschap van hun ouders over.

‘Ik neem het mentorschap al enige jaren over van mijn ouders. Ik wilde hun ook laten zien dat ik dat zou aankunnen. Dat ik geen gekke dingen zou beslissen zonder hen erin te kennen. Dus toen mijn broer Parkinsonachtige klachten kreeg, heb ik met hen overlegd dat ik met hem naar de neuroloog zou gaan. En dan spreek ik dat helemaal met hen door en ik zet het ook nog op papier. Want als je moeilijke dingen vertelt, zitten mijn ouders gelijk in de emotie. En dan is het heel fijn voor hen dat ik het heb opgeschreven, want dan is het ook even los van de emotie.’ (broer, 61 jaar)

Via de volgende links kun je een mentorschap, bewindvoering of curatorschap aanvragen bij de kantonrechter:

• Mentorschap

• Bewindvoering

• Curatorschap

 Er zijn ook organisaties en personen die voor een aantal wilsonbekwame mensen het bewind of mentorschap uitoefenen, de professionele vertegenwoordigers. Via de Branchevereniging van Professionele Bewindvoerders en Inkomensbeheerders (BPBI) en Mentorschap Nederland (MN) kun je bewindvoerders en mentoren vinden.

Wil je er eerst meer over lezen? Op de website van Goed Vertegenwoordigd staat meer informatie over dit onderwerp.
Ga naar de website

Welke vorm van vertegenwoordiging het beste bij jou en jouw naaste past, is afhankelijk van de individuele situatie. Op de websites van de Rijksoverheid en de website Goed Vertegenwoordigd staat meer informatie. Wanneer je liever ook praktische ondersteuning krijgt bij het kiezen van de juiste vertegenwoordiging, kun je contact opnemen met het Kennis- en adviescentrum van KansPlus, Sien, Zorgbelang, Stichting MEE, of met gemeenten of zorgkantoren. Je vind een zorgkantoor bij jou in de buurt via de website van Zorgverzekeraars Nederland.

Als je een kind met een beperking hebt, wil je hem of haar natuurlijk ook financieel goed verzorgd achterlaten. Je wilt mogelijk ook voorkomen dat je kind meer erft dan hij of zij nodig heeft. Het is aan te raden om op tijd te kijken hoe je dit wilt doen. Hierbij kun je er ook al rekening mee houden wat er met het geld zal gebeuren als je zoon of dochter later zal komen te overlijden. Dit is van belang, omdat iemand die wilsonbekwaam is niet gemakkelijk zelf een testament kan opstellen. Omdat elke situatie anders is, is het aan te raden om met een notaris in gesprek te gaan over een oplossing die bij jou en jullie als gezin past.