Plan B / Zorgtestament

Plan B biedt handvatten bij het bespreekbaar maken van allerlei zaken die spelen in het leven van je kind met een beperking. Onderwerpen die je – in sommige gevallen - zelf met je kind kunt bespreken. Maar ook onderwerpen die je met andere familieleden en mensen uit je eigen netwerk kunt bespreken. En onderwerpen waarover je met anderen in het netwerk van je kind in gesprek kunt gaan, zoals bijvoorbeeld begeleiding of juridische vertegenwoordiging.

Plan B bevat 12 verschillende onderwerpen, zorgvelden genoemd. Elk zorgveld is weer onderverdeeld in subonderdelen. Plan B brengt op die manier structuur aan in de zaken die spelen in het leven van je kind en jezelf. 

Wij adviseren te beginnen bij het onderwerp dat op dit moment het meest relevant is. Dat is vaak het meest makkelijk en naar alle waarschijnlijk heb je er ook het meeste baat bij. Verder raden wij aan goed na te denken aan waar je de informatie bewaart. Digitaal kan handig zijn, maar het is wel belangrijk dat deze privacy gevoelige informatie ook privé blijft. 

Plan B is een dynamisch document. Het is goed om het eens in de zoveel tijd door te nemen en kijken of er bepaalde zaken veranderd zijn. Je kunt dat moment ook aangrijpen om het te bespreken met de mensen die je wilt betrekken of hebt betrokken bij de zorg rondom je kind. 

Wij hopen dat Plan B jou en je kind helpt!

Plan B / Zorgtestament is een initiatief van Netwerk Rondom.

Als je zelf ouder wordt, is het fijn als mensen die de zorg voor je kind overnemen, dat doen vanuit jouw gedachten en opvattingen. En - vooral later - ook om te weten welke zaken je belangrijk vond, welke koers je voor ogen had. Daarnaast zijn er praktische zaken om over na te denken en te regelen. 

Plan B bestaat uit 12 verschillende zorgvelden. Elk veld bestaat uit verschillende vragen. Door deze te beantwoorden geef je aan wat je belangrijk vindt. Als alle 12 velden zijn ingevuld heb je een document met adviezen die mensen in het sociale netwerk van je kind als leidraad kunnen gebruiken. Voor nu en voor later.

Plan B:

• is een levend document, je kunt het aanpassen wanneer je wilt

• is van jou, je bepaalt zelf welke zorgvelden je invult

• helpt om overzicht te krijgen

• helpt om zaken bespreekbaar te maken

• helpt om het sociaal netwerk rondom je kind te vergroten

• kun je op elk gewenst moment mee beginnen

• helpt zaken te regelen voor je kind, voor nu en ook als je er niet meer bent om zelf voor je kind te zorgen

• is een persoonlijk document met informatie van jezelf over je kind

• is bestemd voor mensen uit het netwerk van je kind, voor mensen die (delen van) jouw taak overnemen

Het is belangrijk om bij het invullen van Plan B jezelf af te vragen of alle betrokken zorgverleners ook toegang moeten krijgen tot alle 12 zorgvelden. Plan B moet vooral duidelijk zijn voor anderen en jouw mening verduidelijken voor zorgverleners. Zoals in het volgende voorbeeld:

“Moet de kamer van Jan persoonlijk zijn ingericht?”  

Moeder: “Ja natuurlijk, net zoals nu”
Dochter: “Wat bedoel je daar dan precies mee?”

Je kunt uiteraard alle vragen voor jezelf beantwoorden, daarmee maak je al een start met vastleggen wat je belangrijk vindt. Je merkt vanzelf of het zinvol is en of je het uitgebreider wil invullen. Per zorgveld kun je ook aangeven hoe belangrijk dit onderwerp voor je is.

Het vastleggen betreft praktische en formele zaken maar ook leuke dingen. Plan B verlost je misschien van gepieker omdat geregeld is hoe het moet als je er niet meer bent of wanneer je het even niet meer kan. Hieronder lees je welke 12 zorgvelden in Plan B zijn opgenomen:

1. Wie ben ik?

Informatie over je kind inclusief persoonlijke gegevens en belangrijke momenten in het levensverhaal van je kind. Hoe zie je dat het goed met je kind gaat? 

2. Wonen

Informatie over je kind inclusief persoonlijke gegevens en belangrijke momenten in het levensverhaal van je kind. Is het noodzakelijk dat er een gemeenschappelijke ruimte is in de woning van je kind? 

3. Zorg

Informatie over begeleiding en ondersteuning en kwaliteit. Vanuit welke zorgvisie werkt de instelling die je kind ondersteunt? Wat zijn speciale aandachtspunten?

4. Medische zorg

Wat speelt er op het gebied van de lichamelijke gezondheid van je kind? Is er een medische paragraaf in het zorgplan van je kind en wat zijn afspraken over medicijngebruik? 

5. Ethiek

Welke waarden en normen zijn voor jou belangrijk? Welke levensbeschouwing heb je? Welke rol speelt seksualiteit in het leven van je kind? 

6. Toekomstplanning

Wat vind je belangrijk voor de toekomst van je kind? Wat zijn je dromen voor de toekomst van je kind? Hoe zie je de betrokkenheid van je kind bij jouw afscheid? 

7. Hobby en vrije tijd

Waar geniet je kind van? Is er een weekplanning van activiteiten of hobbies? Zijn er lidmaatschappen?

8. Wettelijke vertegenwoordiging

Wat is het belang van juridische bescherming? Wie ga je vragen om als wettelijk vertegenwoordiger op te treden?

9. Werk/dagbesteding

Hoe vult je kind door de week zijn of haar dag? Hoeveel dagdelen heeft je kind werk/dagbesteding nodig? 

10. Erven en schenken

Hoe staat het met schenken of nalaten? Als u meer kinderen hebt: regelt u voor al uw kinderen hetzelfde? 

11. Inkomsten en uitgaven

Wat komt er maandelijks binnen en wat gaat er uit? Wie beheert de inkomsten van je kind?   

12. Sociale netwerken

Die van je kind, die van jezelf. Wie zijn in het leven van je kind belangrijk? Wat verwacht je van mensen in het netwerk rondom je kind? 

Informatie over je kind inclusief persoonlijke gegevens.

Vraag: Belangrijke momenten in het levensverhaal van je kind?
Welke gebeurtenissen hebben – denk je – grote invloed gehad op je kind? Juist gebeurtenissen die in de jonge jaren van je kind hebben plaatsgevonden - ook al zijn ze soms niet meer heel precies terug te halen - kunnen later een rol spelen en misschien inzicht geven in bepaalde reacties en gedragingen van je kind. 

Vraag: Hoe zie je dat het goed met je kind gaat? 
Vooral als je kind het niet zelf kan vertellen, hoe laat hij dan zien dat het goed met hem gaat? Hoe gedraagt je kind zich dan? Wat zijn signalen die voor anderen belangrijk zijn om te weten? Vaak heb je vaste rituelen ontwikkeld in de omgang met je kind. Rituelen geven structuur en houvast, aan je kind, maar ook aan jou. Welke rituelen heb je samen met je kind? 

Noteer per vraag je antwoord en hoe belangrijk je dit onderwerp vind.

Wat is belangrijk bij wonen: type woning, locatie, inrichting?

Vraag: Wat zijn belangrijke overwegingen als het gaat om de locatie van de woning? 
Is het belangrijk voor je dat je kind dichtbij je in de buurt woont? In een voor hem herkenbare en vertrouwde omgeving? Of zijn voor hem herkenbare personen in de directe omgeving belangrijker? Hoe belangrijk is de omgeving waar je kind woont. Midden in de wijk? Of is voor je kind belangrijk dat de omgeving rustig is (of juist niet)? 

Vraag: Is het noodzakelijk dat er een gemeenschappelijke ruimte is in de woning van je kind? 
Heeft je kind behoefte aan anderen om zich heen? Of vindt hij het prettiger eigen dingen te kunnen doen, gasten te ontvangen op een eigen kamer? Dit heeft invloed op de vraag of er een (grote) gemeenschappelijke ruimte moet zijn. Daarnaast speelt dan de vraag hoe die ingericht zou moeten zijn, gezien de wensen van je kind. 

Noteer per vraag je antwoord en hoe belangrijk je dit onderwerp vind.

Noteer per vraag je antwoord en hoe belangrijk je dit onderwerp vind.

Vraag: Vanuit welke zorgvisie werkt de instelling die je kind ondersteunt? 
Hoe formuleert de instelling de wijze waarop ze zorg en ondersteuning biedt? Wat zijn de uitgangspunten, bijvoorbeeld: geloofsovertuiging, humanistische uitgangspunten, etc. Wat merk je daarvan in de dagelijkse praktijk. Hoe belangrijk zijn deze uitgangspunten voor je?

Vraag: Wat zijn speciale aandachtspunten als het gaat om de persoonlijke verzorging van je kind? 
Hoe zelfredzaam is je kind? Dit zoveel mogelijk per onderdeel aangeven. Daarbij kan het zorgplan of handelingsplan van de instelling – als je kind niet meer thuis woont – een prima bron zijn. Wat zijn voor jou belangrijke aandachtspunten, bijvoorbeeld: tanden poetsen en bezoek aan mondhygiënist? En hoe vaak naar de tandarts?

Wat speelt er op het gebied van de lichamelijke gezondheid van je kind

Vraag:  Is er een medische paragraaf in het zorgplan van je kind? 
Als je kind in een instelling woont, dan is er een zorgplan. Staat daarin wat je kind in het verleden op medisch gebied heeft meegemaakt? Zijn er medicijnen die een negatief effect hebben gehad? Zijn er medische rapporten waarnaar verwezen kan worden? Waar en hoe zijn die opgeslagen?  

Vraag: Wat zijn afspraken over medicijngebruik? 
Hoe staat medicatie omschreven?  Hoe ziet het protocol voor medicijngebruik in de woning (instelling) van je kind er uit?  Hoe wordt er toezicht gehouden op naleving van belangrijke voorschriften over medicatie? Wie is daarvoor verantwoordelijk, hoe is dit geregeld? 

Noteer per vraag je antwoord en hoe belangrijk je dit onderwerp vind.

Welke waarden en normen zijn voor je belangrijk?

Vraag:  Welke levensbeschouwing heb je?
Hoe belangrijk is dit voor je. Welke rol heeft je levensbeschouwing bij de opvoeding van je kind gespeeld? Zijn er bepaalde rituelen verbonden aan je godsdienst of levensbeschouwing en welke rol spelen die in het leven van je kind? Is bijvoorbeeld wekelijks naar de kerk gaan gebruikelijk?  In hoeverre heeft je geloofsovertuiging of levensbeschouwing een rol gespeeld in de omgang met je kind?  

Vraag: Welke rol speelt seksualiteit in het leven van je kind? 
Dit onderwerp is vaak een ondergeschoven thema: Voor ouders, maar ook voor begeleiders. Echter seksualiteit speelt in ieders leven een rol. Het is goed samen na te gaan in hoeverre dit invloed heeft op het leven van je kind. Erkennen van behoefte aan sex als een basale levensbehoefte is een eerste stap om het gesprek daarover te beginnen. Dat is (soms) niet makkelijk, maar wel belangrijk en goed om oog voor te hebben. 

Noteer per vraag je antwoord en hoe belangrijk je dit onderwerp vind.

Wat vind je belangrijk voor de toekomst van je kind?

Vraag:   Wat zijn jouw dromen voor de toekomst van je kind? 
Dromen zijn vrij en kunnen richtinggevend werken naar de toekomst. Ook al weet je dat er altijd  veranderingen kunnen zijn in de zorg en ondersteuning, toch is het goed hierover na te denken. Probeer hier niet te veel in bestaande kaders te denken, maar vrij in te vullen wat je zou wensen als er geen belemmeringen zijn, anders dan de beperking van je kind zelf. 

Vraag: Hoe zie je de betrokkenheid van je kind bij je afscheid? 
Daarbij kun je je voorstellen dat het verschil uitmaakt of er bijvoorbeeld door ziekte, meer tijd is om afscheid te nemen. In alle gevallen is het goed om na te denken over de manier waarop je je kind ruimte biedt om te wennen aan verder leven zonder jou. Op welke manier is het mogelijk om binnen de beperkingen van je kind daar zo goed mogelijk rekening mee te houden? Ook kun je denken aan de vraag of je kind een rol speelt bij de afscheidsceremonie. Is het belangrijk dat er ruimte is (begeleiding geregeld is) voor rouwverwerking bij je kind? 

Noteer per vraag je antwoord en hoe belangrijk je dit onderwerp vind.

Waar geniet jouw kind van?

Vraag: Is er een activiteitenschema waarin afspraken over tijdstippen, materiaal etc. van hobby’s duidelijk zijn vermeld?
Het kan gebeuren dat door omstandigheden een activiteit vergeten wordt, bijvoorbeeld vervoer is niet (tijdig) geregeld, een vakantie niet doorgegeven, etc. Als je werkt met een activiteitenschema (op de eigen kamer, in de groep) is de kans dat dat gebeurt kleiner. Overleg met begeleiders of alles is meegenomen en of duidelijk is wie wat moet regelen. In het complete zorgveld vind je praktische schema’s die je – eventueel samen met anderen - kunt invullen.

Vraag: zijn er lidmaatschappen die moeten worden verlengd? Wie ziet daarop toe? 
Bij lidmaatschap van een club of bijvoorbeeld een seizoenskaart, is verlenging en tijdige betaling van lidmaatschapsgeld of contributie belangrijk. Bij het in kaart brengen hiervan is het goed ervoor te zorgen dat de bewindvoerder hierover wordt geïnformeerd. Denk ook aan contributie aan bijvoorbeeld ouderverenigingen. Daaraan zijn soms uitstapjes, zwemmen, vakantiekampen verbonden die vaak niet op naam van je kind staan. 

Noteer per vraag je antwoord en hoe belangrijk je dit onderwerp vind.

Wat is het belang van juridische bescherming? De meeste mensen met een (verstandelijke)  beperking kunnen niet, of niet in alle gevallen, zelfstandig handelen, overzien de consequenties van hun handelen en beslissingen niet en kunnen daar dus ook geen verantwoordelijkheid voor dragen. Om te zorgen dat hun zaken op orde blijven kan er een beschermingsmaatregel getroffen worden zoals curatorschap, bewindvoering of mentorschap.  

Vraag: welke vorm van wettelijke vertegenwoordiging/juridische bescherming heeft jouw voorkeur? 
De mentor is verantwoordelijk voor meedenken over de besluiten over zorg en ondersteuning.  Dat gebeurt in beginsel in samenwerking met de bewindvoerderdie over de financiële middelen gaat. De curator is de meest vergaande maatregel. Deze treedt in de plaats van je kind en neemt alle besluiten voor je kind. Deze vorm leidt tot de meest vergaande juridische beperking van eigen beschikkingsbevoegdheid. In alle gevallen wordt verantwoording afgelegd aan de rechter over het beheer van de financiële middelen. Daarnaast wordt met regelmaat gevraagd of de maatregel nog steeds nodig is. Het is verstandig om de verschillende vormen en consequenties van die vormen goed tegen elkaar af te wegen. 

Vraag: wie ga je vragen om als wettelijk vertegenwoordiger op te treden? 
Je bent aan het nadenken over mogelijkheden om anderen onderdelen van je taak over te laten nemen of te zorgen dat zij die overnemen als je er niet meer bent. Wie zou je willen vragen om mentor (1), bewindvoerder (2) of curator (3) te willen worden? 

Noteer per vraag je antwoord en hoe belangrijk je dit onderwerp vind.

Hoe vult je kind door de week zijn of haar dag?

Vraag: Hoeveel dagdelen heeft je kind werk/dagbesteding nodig? 
Denk hierbij aan de belastbaarheid van je kind, de tijd die hij bijvoorbeeld ’s ochtends nodig heeft om in het ritme te komen. Maar ook die structuur die werk/dagbesteding biedt, is van belang. Deze regelmaat kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat je kind minder behoefte heeft aan vakantie. Is daarvoor ruimte, hoe kun je dat bespreekbaar  maken?

Vraag: Is de groepsgrootte bij het werk/de dagbesteding belangrijk voor je kind? 
Waaraan heeft je kind behoefte? Een kleine groep met veel persoonlijke aandacht? Vaste, duidelijk te overziene werkzaamheden? Regelmaat? Of graag veel buiten? 

Noteer per vraag je antwoord en hoe belangrijk je dit onderwerp vind.

Hoe staat het met schenken of nalaten?

Vraag:  Heb je een Plan B gemaakt?  
Het maken van Plan B is belangrijk als je zaken op maat voor jezelf en voor je nabestaanden wilt regelen. Daarbij is het goed een notaris (en als het gaat om meer vermogen, als er bijvoorbeeld een huis in de erfenis valt, ook bij een fiscaal jurist) te raadplegen. Daarbij is belangrijk dat deze kennis van zaken heeft waar het gaat om een nalatenschap waarbij iemand met een (verstandelijke) beperking of chronische ziekte is betrokken. 

Vraag: Als je meer kinderen hebt: regel je voor al je kinderen hetzelfde? 
Denk aan een specifieke regeling over het deel waarover je (buiten het wettelijk geregelde kindsdeel) kunt beschikken. Denk er ook aan dat het in de toekomst wellicht goed is wat extra middelen apart te reserveren voor extra kosten voor een kwetsbaarder kind. Wil je vastleggen dat eventuele andere kinderen hierin een rol spelen? Of juist niet? Bespreek je dit met hen? 

In alle situaties is het goed hierover een deskundige notaris te raadplegen. 

Noteer per vraag je antwoord en hoe belangrijk je dit onderwerp vind.

Wat komt er maandelijks binnen en wat gaat er uit?

Vraag: Wie beheert de inkomsten van je kind?
Doe je dat als ouder zelf, ben jij de bewindvoerder? Of is er iemand anders aangewezen als bewindvoerder? Wie zou het van je over kunnen en willen nemen? Heeft je kind inkomen uit arbeid of is er een uitkering? Moet er een bijdrage voor huur worden betaald? Moet je kind ook sparen voor grotere uitgaven of is er nog een spaarrekening?

Vraag: Welke verzekeringen zijn er afgesloten voor je kind? 
Denk daarbij aan ziektekosten, Wettelijke aansprakelijkheid (WA) maar bijvoorbeeld ook een begrafenisverzekering. Waar bewaar je de polissen? Wie zijn de eventuele tussenpersonen? 

Noteer per vraag je antwoord en hoe belangrijk je dit onderwerp vind.

Die van je kind, die van jezelf? Dit is een belangrijk onderwerp. Er is een aparte module voor ontwikkeld getiteld  “bouwen aan een netwerk”. 

Vraag: wie zijn in het leven van je kind belangrijk?
Het is goed hier zo ruim mogelijk te denken, dus niet alleen aan familie maar ook andere mensen die voor je kind belangrijk zijn. Een voormalig persoonlijk begeleider, of een verzorgende op een vorige groep kan met je kind echt een band hebben gehad. 

Vraag: wat verwacht je van mensen in het netwerk rondom je kind?
Als ouder tel je niet de uren die je bezig bent voor je kind. Dezelfde toewijding van anderen verwachten is niet realistisch. Je kunt meerdere mensen als ondersteuning hebben en één iemand vragen de regie te houden. Het is goed na te gaan wat je verwacht. Vergeet ook niet dat mensen in hun rol mogen groeien!

Noteer per vraag je antwoord en hoe belangrijk je dit onderwerp vind.